مقایسه حقوق پزشکان نسبت به متوسط درآمد جامعه در ایران و اروپا

علیرغم اینکه دریافت زیرمیزی توسط برخی از پزشکان متخصص سالهاست رواج دارد اما هیچ وقت آمار دقیق از میزان این دریافت‌ها گزارش نشده است. این در حالی بود که دکتر سید حسن هاشمی وزیر بهداشت، زیرمیزی را در فروردین ۱۳۹۳ حدود ۷ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرد (مبلغی حدود سه برابر میزان اختلاس معروف ۳۰۰۰ میلیاردی). با تکیه بر تخمین ایرج ندیمی نماینده مردم لاهیجان و سیاهکل در مجلس مبنی بر وجود یک گروه ۳ هزار نفری مالیات گریز در بین پزشکان، اگر این رقم را که چیزی حدود ۵/۲ میلیارد یورو و ۳ میلیارد دلار است بین این تعداد پزشک تقسیم کنیم به درآمد ماهانه بین ۱۹۴ تا ۲۷۸ میلیون تومان فقط از طریق دریافت زیرمیزی می‌رسیم. بالطبع هرچه تعداد پزشکان زیرمیزی بگیر بیشتر باشد این ارقام کمتر می‌شود.

حقوق پایه ماهانه

بسیاری از پزشکان متخصص که در دانشگاه‌ها و یا سایر سازمان‌های دولتی یا غیر دولتی نظیر سازمان تامین اجتماعی کار می‌کنند حقوق ماهانه چند میلیونی بر اساس سابقه کار و رده علمی دریافت می‌کنند. این ارقام به کارانه اضافه شده و به عنوان دستمزد نهایی پرداخت می‌شود. ارقام این دستمزد‌ها نیز بطور شفاف در دسترس نیست.

درآمد مطب و کلینیک‌های خصوصی

در این مطب‌ها معمولا تعداد زیادی بیمار ویزیت می‌شوند که علاوه بر حق ویزیت در بسیاری از این مطب‌ها درآمدزایی از طریق انجام آزمایشاتی نظیر نوار قلب، نوار مغز، سونوگرافی و... نیز صورت می‌گیرد. متاسفانه بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که از درآمد متوسط مطب‌ها و کلینیک‌ها نیز هیچگاه گزارش شفافی منتشر نشده است.

با توجه به نکاتی که عنوان شد، تخمین درآمد نهایی یک پزشک متخصص در ایران به خاطر منابع متعدد درآمد و عدم شفافیت غیر ممکن است.

دکتر ایرج خسرونیا در مصاحبه‌ای که با خبرنگار مهر داشته است، بیشترین درآمد را متعلق به جراحان مغز و اعصاب دانست که بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان در ماه است. ایرج ندیمی نماینده مجلس به وجود دست کم ۳۰۰ پزشک با درآمد ماهانه یک میلیارد تومان اشاره کرد. دکتر علی اصغر پیوندی رئیس هیئت مدیره نظام پزشکی تهران نیز با تایید وجود پزشکان متخصص با درآمدهای چند صد میلیونی اظهار داشت که نمی‌توان درصدی را برای این تعداد پزشکان تعیین کرد. در تحقیقی که توسط یک گروه در صدا و سیما انجام شده بود، گزارشی از ۲ هزار پزشک با درآمد بالای ۵۰۰ میلیون تومان در ماه ارائه شد. در عین حال با آشفتگی اطلاعات موجود بطور قطعی نمی‌توان گفت که درآمد متخصصین ایرانی بیشتر یا کمتر از همتایان خارجی آن‌ها است، ولی دو نکته با توجه به اطلاعات موجود قطعی است.

پزشکان متخصصی که درآمدشان شامل کارانه، حقوق پایه، درآمد مطب و زیرمیزی می‌شود قطعا چندین برابر متخصصان اروپایی و امریکایی درآمد دارند.

عدم عدالت در پرداخت بین پزشکان و سایر کادر درمانی و همچنین دستیاران پزشکی حتی با اطلاعات داده شده توسط نظام پزشکی و وزارت بهداشت، کاملا مشهود است.

دریافتی متوسط پرستاران در آمریکا و آلمان یک سوم تا یک چهارم درآمد پزشکان است که در ایران این رقم به شدت کمتر است. همچنین حقوق دستیاران پزشکی در آمریکا حدود ۲۵ درصد درآمد یک متخصص و در آلمان حدود ۴۰ تا ۵۰ درصد درآمد یک متخصص است. این باعث می‌شود که یک پزشک در دوران دستیاری زیر خط فقر زندگی نکند و با دریافت تخصص خود سعی بر رفع محرومیت‌های قبلی در اسرع وقت نداشته باشد.

در تمامی کشورهای پیشرفته دنیا، درآمد پزشکان جزئی از بودجه کلی سلامت کشور محسوب می‌شود و به این خاطر است که با شفافیت بایستی هر ساله اعلام شود. در حال حاضر پاشنه آشیل طرح تحول نظام سلامت در کشور، افزایش نامتقارن تعرفه‌های پزشکی است. در شرایطی که اساسا درآمد پزشکان نامشخص است. چگونه می‌توان به دنبال عدالت در سلامت بود بدون آنکه درآمد بخش‌های مختلف سیستم بهداشتی - درمانی قبل از انجام اصلاحات مشخص شده باشد؟ مهم‌ترین قدم می‌تواند شفاف سازی درآمد تمامی گروه‌های شاغل در سیستم بهداشتی - درمانی از جمله پزشکان متخصص باشد، کاری که به گفته حسن طریقت منفرد وزیر سابق بهداشت، سازمان نظام پزشکی مایل به انجام آن نیست.

اکنون این سئوال مطرح است در شرایطی که درآمد یک کارمند یا کارگر ایرانی به طور متوسط حتی یک پنجم درآمد همتای آمریکایی و اروپایی خودش نیست، چه طور درآمد یک پزشک متخصص ایرانی بین ۵ تا ۱۰ برابر همتای اروپایی و آمریکایی اوست؟ مگر نه اینکه اقشار دیگر جامعه از جمله حقوق بگیران باید دستمزدهای کلان پزشکان را بپردازند؟ مسئول این عدم تناسب حیرت انگیز و این شکاف بزرگ درآمدی کیست؟